Axolote: kenmerken, evolutie en curiosa

De axoloth, ook wel axolotle genoemd, is een salamandersoort die in zijn larvale staat blijft, zelfs nadat hij volwassen is.

Hiermee wordt hij als neotisch beschouwd, omdat hij zijn uitwendige kieuwen nog steeds heeft, zelfs nadat hij volwassen is.

Het vermogen van het lichaam van dit dier om te regenereren is iets dat veel aandacht trekt van wetenschappers, daarom komt deze soort veel voor in laboratoria.

Belangrijkste rariteiten over de axolot

Wetenschappelijk genoemd Ambystoma mexicanum, Dit dier wordt steeds populairder bij mensen die van waterdieren houden.

Dit is een ander dier, dat eigenaardige kenmerken heeft en daarom zijn er veel eigenaardigheden over.

Bekijk dus hieronder enkele van de interessantste en kom meer te weten over deze verbazingwekkende soort.

1. lijkt op een vis maar is een amfibie

De axolot is niet alleen een "watermonster", maar staat ook bekend als een "lopende vis".

Dit komt omdat de axolot eigenlijk een amfibie is en nauw verwant aan de salamanders. Ze lijken dus echt op deze dieren en kunnen lopen.

Zelfs op veel plaatsen wordt dit vriendelijke insect een axolotlsalamander genoemd.

2. vernoemd naar de Azteekse god

De axolot is waarschijnlijk een heel oud dier, dat al duizenden jaren bestaat, dus zelfs voordat de Spanjaarden in Mexico aankwamen, leefde de soort daar al.

Volgens plaatselijke legenden is dit zeedier de reïncarnatie van de oude Azteekse god Xolotl, die verantwoordelijk was voor vuur en verlichting.

Volgens deze oude cultuur heeft de god Xolotl een menselijk lichaam en het hoofd van een monster. Deze eigenschap maakt dat deze god erg lijkt op de aquatische salamandersoort.

Axolot is een neotisch dier

Hoe verschillend de benaming ook is, dit is vrij eenvoudig te begrijpen.

Volgens de biologie is neotenie de naam die gegeven wordt aan het fenomeen dat larvale kenmerken blijven bestaan, zelfs tijdens de volwassenheid.

Met andere woorden, zelfs nadat het dier seksueel actief is geworden, behoudt het nog enkele kenmerken van de larvale staat.

Deze dieren hebben uitwendige kieuwen en een staartvin, dus ze blijven hun hele leven in het water leven, in tegenstelling tot de andere salamandersoorten, die na hun metamorfose op het land leven.

4. wetenschapsvriendelijk dier

Salamanders zijn de enige gewervelde dieren die lichaamsdelen kunnen regenereren en dit trekt al tientallen jaren de aandacht van wetenschappers.

Bij axolotten is dit vermogen nog duidelijker, omdat ze uitgebreide structuren kunnen herstellen zonder zelfs maar een litteken achter te laten.

Naast de regeneratie van ledematen is het dier in staat om zijn volledige ruggenmerg te reconstrueren. En dit heeft een enorm potentieel voor wetenschappelijk onderzoek, omdat het indrukwekkende medische vooruitgang kan opleveren op het gebied van weefselregeneratie en functieherstel.

5. de axolot in de kunst

De axolot is ongetwijfeld een van de dieren die de menselijke nieuwsgierigheid het meest wekken en daarom zijn ze ook te zien in de artistieke wereld.

De schilder Diego Rivera verwerkte afbeeldingen van deze dieren in zijn muurschilderingen, terwijl de dichter Octavio Paz van deze diersoort een groot symbool van Mexico maakte.

In 1956 publiceerde de Argentijnse schrijver Julio Cortazar ook een van zijn korte verhalen, dat precies geïnspireerd was door de axolotten.

6. fokken in een huiselijke omgeving

Hoewel ze in het wild steeds zeldzamer worden, worden deze dieren steeds vaker in gevangenschap gefokt.

Deze dieren worden niet alleen in laboratoria gehouden voor onderzoek, maar ze worden ook steeds vaker in aquaria gekweekt door mensen die van waterfauna houden.

In Brazilië is er geen specifieke wet die dit regelt, maar in ieder geval is dit de enige soort salamander die je thuis kunt kweken.

Het is echter heel belangrijk om te begrijpen dat dit een zeer gevoelige wilde soort is die specifieke omstandigheden nodig heeft om te overleven.

De temperatuur van het water, de pH-waarde, de heilzaamheid en de hygiëne van de omgeving zijn enkele factoren waar je op moet letten als je een exemplaar van deze soort wilt kweken.

Het is ook niet aan te raden om een axolot samen met vissen groot te brengen, omdat de axolot zich dan kan voeden met het kleinere dier.

Wat is axolot?

De axolot is een aquatische amfibie, die er nogal eigenaardig uitziet en daarom bekend staat als het "watermonster".

Dit komt omdat Axolotle een Azteekse naam is, die precies "watermonster" betekent, en volgens de plaatselijke mythologie is het dier de evocatie van de god Xolotl.

Het eerste interessante feit over deze dieren is dat ze in een donkere zoetwateromgeving leven.

Ze hebben ook drie paar uitwendige kieuwen en een groot vermogen tot lichaamsregeneratie.

En wat dit dier echt kenmerkt, is het feit dat het de rest van zijn leven in larvale toestand blijft.

Zelfs als het dier zich kan voortplanten en als volwassen wordt beschouwd, blijft het in het larvale stadium, een fenomeen dat wetenschappelijk bekend staat als neoteny.

Dit zijn dieren die van nature in de regio van Mexico voorkomen en ongeveer 25 centimeter lang zijn.

Hun dieet is gebaseerd op kikkervisjes en sommige ongewervelde dieren, waaronder schaaldieren, wormen en kleine insecten.

Met een levensverwachting van ongeveer twaalf jaar kan het dier zich na één levensjaar voortplanten.

Voortplanting vindt altijd plaats bij lagere temperaturen, dus in de wintermaanden of wanneer de watertemperatuur in gevangenschap kunstmatig wordt verlaagd.

De voortplanting vindt plaats wanneer het mannetje zijn sperma in een zakje deponeert, dat het vrouwtje via haar cloaca opvangt. Met andere woorden, de bevruchting vindt van buitenaf plaats.

Na ongeveer een dag paait ze en ongeveer twee weken later komen de larven uit de eieren. Op het moment van uitkomen is de axolot ongeveer een centimeter lang.

Regenereercapaciteit

De grootste nieuwsgierigheid over de axolot is dat dit dier zijn lichaam kan regenereren, inclusief delen van het centrale zenuwstelsel.

Dit is een indrukwekkende capaciteit, die niet wordt gezien bij bijvoorbeeld mensen. Naast het regenereren van delen van dit systeem, kan het dier ook hele ledematen reconstrueren.

Daarom zijn veel onderzoekers bezig met het ontdekken van de precieze mechanismen waarmee het dier dit kan doen.

Dit kan een hoop zijn voor mensen bij wie ledematen zijn geamputeerd of die grote hoeveelheden weefsel in verschillende lichaamsregio's hebben verloren.

Helaas zijn er tegenwoordig nog maar een klein aantal exemplaren in het wild. Dit komt door invloeden als illegale handel, voeding en ook het verlies van leefgebied van deze dieren.

Volgens de IUCN (International Union for Conservation of Nature) worden deze dieren momenteel met uitsterven bedreigd.

Lichaamskenmerken

De axolot is een klein dier, met een totale lichaamsgrootte tussen de 15 en 45 centimeter. Het gemiddelde ligt echter rond de 23 centimeter, en het vinden van een exemplaar van meer dan 30 centimeter wordt als zeldzaam beschouwd.

Dit zijn dieren die kenmerken hebben die typisch zijn voor salamanders in hun larvale staat, zoals uitwendige kieuwen en staartvinnen die de kop verlaten en doorlopen tot het einde van de staart.

Dit komt voornamelijk doordat de dieren een eenvoudigere schildklier hebben, die het hormoon dat essentieel is voor de metamorfose niet afgeeft.

In zeer interessante experimenten ondergaat de axolot, wanneer hij hormonen toegediend krijgt, een normale metamorfose en verandert hij in een volwassen dier met kenmerken die compatibel zijn met die van terrestrische amfibieën.

Met andere woorden, hij ontwikkelt longen, poten en krijgt ook zijn staart terug. Met deze veranderingen gaat het dier erg lijken op de tijgersalamander.

Als overheersend lichaamskenmerk heeft de axolot een grote kop, waar de oogleden in geplaatst zijn.

Mannetjes en vrouwtjes lijken veel op elkaar, zodat het makkelijker is om ze van elkaar te onderscheiden tijdens de voortplantingsperiode, wanneer het mannetje een meer afgeronde en geprononceerde cloaca krijgt.

Een ander zeer belangrijk stukje informatie over deze organismen is dat ze het grootste genoom hebben dat ooit in kaart is gebracht.

Er zijn ongeveer 32 miljard basenparen, dat is ongeveer tien keer het aantal menselijke genen.

Axolote leefgebied

Gewone amfibieën zoals kikkers en padden hebben een aquatisch larvenstadium en wanneer ze volwassen zijn, verhuizen ze naar een terrestrische omgeving, waarbij ze voor hun voortplanting afhankelijk blijven van water.

De Axolote blijft echter voor altijd in het larvale stadium, zonder volwassen te worden.

Juist daarom blijft hij altijd in het water leven en verhuist hij nooit naar een landomgeving.

In het wild leeft deze soort in meren in de regio Mexico-Stad, vooral in de meren van Xochimilco en Chignahuapan.

Tegenwoordig is het echter heel moeilijk om dieren in hun natuurlijke omgeving te vinden. En dit komt voornamelijk door predatie op de eieren door diersoorten die de mens in de loop der tijd in de leefomgeving van deze dieren heeft geïntroduceerd.

Bovendien worden deze dieren gewaardeerd in de geneeskunde en keuken van de regio, wat helpt bij de drastische vermindering van het aantal individuen.

Evolutie van de soort

De axoloth wordt vaak gezien als een primitief dier, omdat men tot voor kort dacht dat amfibieën met kieuwen het oudst waren.

Er werden echter verschillende fossielen ontdekt die erop wezen dat het kieuwapparaat verdween naarmate het dier volwassen werd.

Dit komt inderdaad voor bij de huidige vleermuisachtigen (kikkers, padden en boomkikkers), maar dit idee is losgelaten naarmate het onderzoek hiernaar zich verder ontwikkelde.

De axolot wordt dus niet beschouwd als een levend fossiel, maar eerder als een sterk geëvolueerde soort die andere kenmerken vertoont dan de meeste andere soorten die bestaan.

Regenereercapaciteit

Axolot is een relatief complex wezen en verrast onderzoekers daarom met zijn grote regeneratievermogen.

Het lichaam van deze dieren is veel complexer dan dat van andere organismen die dit vermogen hebben, zoals bijvoorbeeld sponzen, planaria en zeesterren.

Met behulp van een proces van celdifferentiatie kan dit dier hele ledematen produceren en zo bijvoorbeeld zenuwen, bloedvaten, spieren en botten bouwen.

Zelfs complexere en kwetsbare gebieden zoals het hart en de hersenen kunnen bij deze dieren regenereren.

Deze eigenschap wordt veel bestudeerd in het laboratorium, omdat ze belangrijke bijdragen kan leveren aan de menselijke en diergeneeskunde.

Is de Axolot aan het uitsterven of niet?

Volgens wetenschappelijk onderzoek en wetenschappers die de soort volgen, komt het uitsterven steeds dichterbij.

Deze informatie werd eind 2017 zelfs gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Volgens onderzoek waren er in 1998 ongeveer 6000 axolotten per kilometer in het gebied dat bekend staat als Xochimilco in Mexico.

Slechts twee jaar later steeg dit aantal tot ongeveer duizend exemplaren per kilometer.

En tien jaar later werd die statistiek nog veel zorgwekkender, toen onderzoekers slechts 100 axolotten per vierkante kilometer vaststelden.

Tegenwoordig zijn er naar schatting ongeveer 30 exemplaren in een gebied van gemiddeld één vierkante kilometer.

Desondanks kan gezegd worden dat het behoud van de axolot een grote paradox is, aangezien hij kunstmatig over de hele wereld verspreid wordt.

Zowel laboratoria als dierenwinkels zitten vol met dieren van deze soort, terwijl ze in het wild echt met uitsterven worden bedreigd.

Tegenwoordig is er een nog groter probleem dat hiermee samenhangt, namelijk de lage genetische diversiteit van de exemplaren, wat leidt tot een veel grotere vatbaarheid voor ziekten, waardoor de verspreiding van populaties nog verder afneemt.

Conclusie

De axolot is een mariene amfibie met bijzondere kenmerken die de aandacht trekt van onderzoekers en ook van mensen die geïnteresseerd zijn in mariene fauna.

Helaas worden deze dieren met uitsterven bedreigd en worden ze steeds zeldzamer in de natuur.

Desondanks is dit een soort die in aquaria mag worden gekweekt, maar in dit geval is het noodzakelijk om specifiek voor het dier te zorgen, omdat het erg gevoelig is en kan sterven als de omstandigheden niet compatibel zijn met zijn levensstijl.